Spis treści
Czym jest rozrząd w samochodzie i jaką pełni funkcję?
Układ rozrządu jest jednym z kluczowych elementów każdego silnika tłokowego. Odpowiada on za prawidłową i zsynchronizowaną pracę zaworów, co ma bezpośredni wpływ na sprawność, osiągi oraz kulturę pracy silnika. Jego trwałość i konstrukcja były na przestrzeni lat systematycznie udoskonalane, jednak zaniedbania w zakresie obsługi rozrządu mogą prowadzić do poważnych i kosztownych awarii.
Najprościej mówiąc, rozrząd to układ odpowiedzialny za otwieranie i zamykanie zaworów ssących oraz wydechowych w odpowiednich momentach cyklu pracy silnika. Zapewnia on synchronizację pracy wału korbowego z wałkiem lub wałkami rozrządu, umożliwiając prawidłowe napełnianie cylindrów mieszanką paliwowo-powietrzną oraz odprowadzanie spalin.
W starszych konstrukcjach silników rozrząd był napędzany głównie za pomocą kół zębatych. Obecnie najczęściej stosuje się paski lub łańcuchy rozrządu, które są lżejsze, cichsze i bardziej ekonomiczne w produkcji, choć przekładnie zębate wciąż występują w niektórych specjalistycznych jednostkach napędowych.
Rodzaje rozrządu
W czterosuwowych silnikach spalinowych wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje rozrządu: OHV, OHC oraz DOHC.
Pierwszym z nich jest OHV (ang. Over Head Valve). W tym rozwiązaniu wałek rozrządu znajduje się w bloku silnika i steruje zaworami umieszczonymi w głowicy za pomocą popychaczy oraz dźwigienek. Układ ten był powszechnie stosowany w starszych konstrukcjach silników, jednak obecnie jest spotykany sporadycznie – głównie w niektórych silnikach V8 produkowanych w Ameryce Północnej oraz w jednostkach przemysłowych. Ze względu na rozbudowaną mechanikę układ OHV jest głośniejszy i zazwyczaj wymaga częstszej regulacji luzu zaworowego niż nowocześniejsze rozwiązania.
Drugim rodzajem rozrządu jest OHC (ang. Over Head Camshaft), czyli rozrząd z wałkiem umieszczonym w głowicy silnika. Wałek rozrządu napędzany jest za pomocą paska, łańcucha lub przekładni zębatej. Rozwiązanie to pozwala na bardziej precyzyjne sterowanie zaworami i cichszą pracę silnika. W przypadku silników kolizyjnych zerwanie paska rozrządu może prowadzić do zderzenia zaworów z tłokami, co grozi poważnym uszkodzeniem jednostki napędowej. Dlatego istotne jest przestrzeganie interwałów wymiany przewidzianych przez producenta.
Ostatnim z podstawowych rodzajów rozrządu jest DOHC (ang. Double Over Head Camshaft). Jest to odmiana rozrządu OHC, w której w głowicy silnika znajdują się dwa wałki rozrządu – zazwyczaj jeden sterujący zaworami ssącymi, a drugi wydechowymi. Układ DOHC umożliwia zastosowanie większej liczby zaworów na cylinder oraz lepsze osiągi i sprawność silnika, dlatego jest powszechnie stosowany w nowoczesnych jednostkach napędowych.
Zerwanie paska lub łańcucha rozrządu
Zwykle zerwanie paska lub łańcucha rozrządu nie wróży niczego dobrego i może narazić nas na niebotyczne koszty. Do zerwania może dojść po prostu ze starości, w tym celu producenci podają „datę ważności” takiego paska, nie jest to jednak stosowane w przypadku łańcucha. To jak długo nasz rozrząd będzie sprawny uzależnione jest od układu, dokładnie stopnia jego skomplikowania oraz od jakości poszczególnych elementów. Należy pamiętać, że na prace tego kluczowego elementu wpływają również stosowane oleje w silniku. Jakiekolwiek wycieki mogą narażać rozrząd na szkodliwe skutki. Naszym nieprzyjacielem w dbaniu o tę część silnika są wszelkiego rodzaju czynniki zewnętrzne jak np. kamyki. Gdy zerwie się pasek bądź łańcuch rozrządu, może dojść do kolizji na płaszczyźnie zawór – tłok, co w konsekwencji prowadzić może do pogniecenia zaworów przez tłoki.
Dbanie o rozrząd
Jak w takim razie uniknąć przykrych konsekwencji zerwania paska lub łańcucha rozrządu? By nie narażać się uciążliwe skutki uszkodzenia tego nader istotnego elementu silnika, należy pamiętać o terminach wymiany i konsekwentnie dbać o profilaktykę rozrządu. Producenci wskazują czas, po upływie, którego należy dokonywać wymiany, toteż nie należy zwlekać tylko dokonywać napraw czym prędzej.
Przeczytaj również: Kiedy wymienić łańcuch rozrządu?
Kontrola kluczem do sukcesu
Nikt inny nie zadba o nasze auto tak dobrze, jak my sami. Dlatego musimy pamiętać, o każdym elemencie, który może być narażony na jakiekolwiek przykre konsekwencje. Oprócz paska czy łańcucha często winne są też pozostałe części układu rozrządu, które ulegają nadmiernej eksploatacji.
Co to jest rozrząd — podsumowanie
Wiesz już, co to jest rozrząd i jak ogromne znaczenie ma on dla prawidłowej pracy silnika. Układ ten odpowiada nie tylko za osiągi i kulturę pracy jednostki napędowej, ale przede wszystkim za jej trwałość i niezawodność. Regularna kontrola stanu paska lub łańcucha jest kluczowa — świadome podejście do eksploatacji i profilaktyki układu rozrządu pozwala cieszyć się bezawaryjną jazdą przez długie lata. Dbanie o ten kluczowy mechanizm to inwestycja w bezpieczeństwo, sprawność silnika oraz spokój podczas codziennego użytkowania samochodu.
